Fotoquiz Amsterdam - Theo Bakker's Domein

Hieronder staan drie historische foto's of prenten van topografische situaties in Amsterdam en u raadt om welke gebouw, straat, plein, gracht, enz. het gaat. Hieronder staat ook een link, waarmee u de oplossing kunt doorsturen. De foto's of prenten komen uit de rijke collectie van het Stadsarchief Amsterdam. De keuze ligt in principe binnen de Singelgracht of ik ben van mening dat een beetje Amsterdammer de situatie moet herkennen. Als de afbeelding van buiten de Singelgracht is zal dat uitdrukkelijk vermeld worden.

Hieronder drie historische foto's voor week 37. Eén punt per goed antwoord in de competitie die tot week 51 duurt. Stuur uw oplossing vóór volgende week vrijdag via deze link.

1.

2.

3.

De oplossing van vorige week

1.

Staalkade, hoek Zwanenburgwal, gezien van de Amstel in de buurt van de Paardenstraat. Er kwam een scala van straatnamen voorbij, maar de oplossing is alleen goed gerekend als Staalkade en/of Zwanenburgwal er in voorkwam.

Afbeeldingsbestand 010003011254, waarbij een verkeerde beschrijving staat.

2.

Coymanshuizen Keizersgracht 177, later HBS en nog later Ir. Lely Lyceum. De architect van het dubbele herenhuis was Jacob van Campen en de opdrachtgevers waren Johan en Balthasar Coymans. Het werd gebouwd in 1624-'25.
Lees meer over dit gebouw via Amsterdamse Grachtenhuizen.

Voor een recent beeld van de school klik hier.

Afbeeldingsbestand 010097010221

3.

Op deze foto uit 1907 staat op de hoek Lijnbaansgracht/Leidsegracht nog het kantoor van suikerraffinaderij De Granaatappel. De zware (en beruchte) schoorsteen van de fabriek is op de foto te zien.

Afbeeldingsbestand 010007001072

Miss Marple

Van Spilbergenstraat/Postjesweg
De foto die Ruud van der Sluis ons in week 35 voorlegde was een opname van nieuwbouw in Plan West uit 1929. Dat was al een gegeven waarmee we van start konden.
Maaike de Graaf was opnieuw degene die het verhaal voor ons completeerde. De reeds voltooide bebouwing die we op de foto zien is die van de Van Spilbergenstraat.
De link met de NDSM (waar deze foto vandaan kwam) is de huisfotograaf van - toen nog - NSM die in de Van Spilbergenstraat ging wonen.

Wilt u zien hoe het er vandaag uitziet: klik hier.
Maaike ontdekte nog veel meer, namelijk dat de heistelling waarschijnlijk bestemd was voor de bouw van de St. Augustinuskerk. Het kerkbestuur had in 1928 de hand weten te leggen op een lap grond aan de grens van de toenmalige stad, gelegen tussen de Postjeswetering en de Postjesweg. Die grond lag tegenover het begin van twee straten tussen Mercatorplein en Postjesweg, "onze" Van Spilbergenstraat en de - gezien de foto - nog te bouwen Orteliusstraat.
Eind november berichtte dagblade De Tijd dat men druk doende was de bouwgrond met zand op te hogen en dat bij gunstige weersomstandigheden het heien tijdens de winter van 1928-'29 kon beginnen. De bouw zou twee jaar in beslag nemen. De architect was K. Tholens. Deze kerk kwamen we in de quiz al eens tegen, omdat in 1979 op het terrein van de in 1977 gesloopte kerk een nieuw bejaardenhuis voor de dames van Vredenburgh (O.Z.Voorburgwal) gebouwd werd: Nieuw-Vredenburgh. Bij het tehuis kwam een nieuwe kleinere kerkzaal die opnieuw St.Augustinus ging heten en alleen via Nieuw-Vredenburgh bereikbaar is. Sinds 2008-'09 staat dit hele complex op de nominatie afgebroken te worden, maar als u even langs loopt kunt u vaststellen dat het zo'n vaart niet loopt. Waar recessie al niet goed voor is.

De St.Augustinuskerk bleef tot na de oorlog het randje van de stad, getuige deze foto. Pas midden 50-er jaren werd hier een begin gemaakt met verdere uitbreiding. Op de foto links en die hieronder die vanaf de Hoofdweg genomen werd is te zien dat de Postjeswetering maar een middelmatig brede poldersloot was, die de vele tuinders in de Sloterpolder gebruikten om hun waren in de stad te brengen. De Postjeswetering komt samen met de Admiralengracht tegenover de Kinkerstraat uit bij de Kostverlorenvaart. Dat is pas sinds 1955 een open verbinding, na sloop van de overhaal en doorsteken van de kade aldaar.

Deze stadskaart van 1941 laat de hierboven besproken situatie zien. Orteliuskade en Postjeskade maken tot ±1955 de stadsgrens uit. Het Plan West was een beetje het stiefkind onder de uitbreidingen, iets dat zich na de oorlog nog eens zou herhalen. Tal van voorzieningen bleven om financiele redenen lang achterwege. Zo bleef het Erasmuspark aan de Jan van Galenstraat decennialang liggen. Het Mercatorplein leek heel wat maar door onduidelijke verantwoordelijkheden stapelde het vuil zich op sommige punten op, omdat de gemeente vond dat het geen openbare weg was en door de aanwonenden schoongehouden zou moeten worden. Verder willen de winkeliers maar niet komen om de pionierende bewoners te voorzien van hun dagelijkse boodschappen. De zandtreintjes die het ophoogzand aanvoeren verspreiden dikke roetwolken over de nieuwe buurt, kortom... klachten genoeg!

De eerste bewoners van deze nieuwbouwwijk in West hadden het niet eenvoudig om in de stad te komen. Alle bruggen begonnen hun bestaan als houten noodbrug en dat soms voor jaren en jaren. Op de foto links was de brug in de Hoofdweg wel klaar en dat was bitter nodig om er een tram over te kunnen laten rijden. Tot die tijd, en dan schrijven we juli 1927, moesten bewoners die de tram wilden gebruiken te voet naar de Witte de Withstraat lopen. In 1927 werden de lijnen 7, 13 en 17 eindelijk doorgetrokken naar het Mercatorplein.
Tot hier liep de routegeschiedenis van 7 en 17 richting West parallel. In 1929 werd lijn 7 doorgetrokken tot het Surinameplein om in 1932 weer ingekort te worden. In 1989 werd lijn 7 doorgetrokken naar het Bos en Lommerplein om in 2003 juist weer de andere kant op naar het Surinameplein te rijden.
In augustus 1936 kreeg lijn 15, die zijn eindhalte tot de opheffing in 1932 aan het Haarlemmermeerstation had gehad, een tweede leven tussen Surinameplein over de Hoofdweg en Postjesweg door de Witte de Withstraat en Jan Evertsenstraat naar het Mercatorplein, maar dat duurde maar tot september 1937. De plannen voor deze verbinding ware er al in 1924 maar de verkeerssituatie in de Dubbele Buurt en de brug over de Kostverlorenvaart aan het eind van de Overtoom hielden dit tegen. Er kon ook pas over de route via de Hoofdweg gedacht worden als er een stenen brug over de Postjeswetering lag en dat werd 1931 (foto).
In 1965 werd lijn 15 een busverbinding tussen Amstelstation en station Sloterdijk, via de Hoofdweg.
Van 1962 tot 1971 reed over de Hoofdweg nog een tramlijn 27.

De volgende tekst is na de eerste publicatie gewijzigd; details volgende week.

De tuindersvletten konden niet zomaar vanuit hun Sloterpolder het stadswater bereiken. Om hun groenten naar de Markthallen te brengen moesten zij met een overhaal in de Kostverlorenvaart gebracht worden. De overhaal was sinds 1914 aan de Baarsjesweg tegenover de Kinkerstraat en werkte sinds 1917 niet meer met mankracht maar was geëlektrificeerd. Op de foto links die overhaal, of liever scheepslift, gezien van de Baarsjesweg richting Sloterpolder. In 1954 liep de concessie voor de overhaal af waarna hij enkele 100-den meters westwaarts verplaatst werd, tot buiten de Postjeskade/Orteliuskade. Ook op die nieuwe plek was het weldra afgelopen voor de scheepslift. In 1959 was het zover dat de polder ontruimd was en met zand opgehoogd kon worden. In april 1959 begon de sloop van de lift. Daar ligt nu het Rembrandtpark.

In het voorjaar 1955 kon eindelijk de hele wijk rond de Postjeswetering en Admiralengracht op stadspeil gebracht worden. Toen pas konden alle kunstwerken in de wetering verwijderd worden. En u maar denken dat het normaal is om met je bootje of kano van de Kostverlorenvaart de nieuwbouwwijken in te varen...!

Carol vaart weer

Waar voer Carol toen hij deze foto nam? Oplossingen via deze link.

Bouwplaatsen

Administratiekantoor van de HIJSM, Droogbak
De bouw van het administratiekantoor van de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij aan Droogbak 1A, naar ontwerp van architect C.B. Posthumus Meyjes. Het gebouw was in 1884 voltooid. Later zetelde hier de Raad van Arbeid en daarna werd het Rijksadministratiegebouw. De foto maakt deel uit van een reeks foto's die Pieter Oosterhuis maakte van de omgeving van het Centraal Station in aanbouw.
Deze bouwfoto was niet toevallig gekozen. Het was meteen de opmaat naar het item "Deze week honderd jaar geleden" van volgende week. Dat was het 75-jarig jubileum van de eerste spoorlijn in Nederland op 20 september 1914. Tot een jubileumsfeest kwam het door de oorlog niet. Vijfentwintig jaar later, in 1939, werd het feestje gekaapt door het fusie-vehikel waarin de HIJSM opgegaan was: de Nederlandsche Spoorwegen.

Deze week honderd jaar geleden

Moord en doodslag in Amsterdam

Op zaterdagmorgen 12 september 1914 om 9:00uur meldt zich de 23-jarige  J. de Groot bij de politie om zichzelf aan te geven omdat hij zijn echtgenote Johanna Blok na 11 weken huwelijk om het leven heeft gebracht.
De politie toog onmiddellijk naar de Jacob van Lennepstraat en vond in de alkoof de vrouw met doorgesneden keel. Een smid die tegenover het huis woonde had in de straatgoot een bebloed broodmes gevonden en naar de politie gebracht. Daarmee was ook het moordwapen terecht. De benedenburen verklaarden dat in de vroege morgen in de woning van de jonge echtelieden een hevige ruzie had gewoed. De verdachte, voorheen melkbezorger geweest, was al tien van de elf weken huwelijk werkeloos geweest. De politie stelde een nader onderzoek in.

Op maandagavond 14 september 1914 werd op de trap naar een zolder boven het abattoir een dode zwerver gevonden. Het bleek na een eerste onderzoek te gaan om een zwerver die regelmatig als hulpkracht fungeerde, die geslacht vee naar een andere afdeling transporteerde en dan op zolder bleef slapen. Een 29-jarige noodslachter verklaarde dat hij de zwerver om 19:00 uur nog gesommeerd had naar zijn slaapplaats te verdwijnen, maar dat de man dronken en onwillig was. Na een woordenwisseling had de slachter de man een messteek toegebracht, zo bleek dinsdagmorgen na verhoor. Het vermoeden bestaat dat de zwerver als gevolg van die messteek doodgebloed was en halverwege zijn zolderplek overleden was. De dader bleef in hechtenis en werd overgedragen aan justitie.

Oude afleveringen

Weeknummers die dit jaar nog moeten verschijnen betreffen opgaven van vorig jaar.
Het heeft geen zin oplossingen van oude quizvragen in te sturen. De uitslagen zijn immers al gepubliceerd.