Fotoquiz Amsterdam - Theo Bakker's Domein
Hieronder staat een historische foto of prent van een topografische situatie in Amsterdam en u raadt om welke gebouw, straat, plein, gracht, enz. het gaat. Hieronder staat ook een link, waarmee u de oplossing kunt doorsturen. De eerste goede oplossing wint en stuurt dan, na mijn uitnodiging, de volgende opgave in. De foto of prent haalt u uit de rijke collectie van het Stadsarchief Amsterdam. Uw keuze ligt in principe binnen de Singelgracht of u bent van mening dat elke Amsterdammer de situatie moet herkennen. Als de afbeelding van buiten de Singelgracht is zal dat uitdrukkelijk vermeld worden.
De winnaar van vorige week was Wim Huissen. Hieronder zijn nieuwe afbeelding voor week 17. Stuur uw oplossing via deze link.
Wim wil weten waar deze foto is genomen, m.a.w. waar stond de fotograaf en welke straten zien we hier?
Oplossing vorige week: Plantage Muidergracht, gezien vanaf de Sarphatistraat
Verwarring alom!!
Ter plaatse was de ruimte tussen schans (Sarphatistraat) en Lijnbaansgracht te smal om te bebouwen. Vandaar dat we vandaag tegen een riante groenstrook aankijken.
Voorzover er wel ruimte genoeg was staat de enkelzijdige bebouwing aan de Sarphatistraat; die eindigt even voorbij de Roeterstraat, daar waar de Plantage Muidergracht ombuigt naar het Jonas Daniël Meijerplein.
Op de foto is helemaal rechts net nog het aquarium van Artis te ontdekken.
Wim Huissen verdiende meteen ook de helft van de bonus door de Plantagekerk te weten. Maar er is meer....
De verwarring is destijds ontstaan door het dempen van de Baansgracht in delen. Het laatste deel was dat tussen Weesperplein en het punt waar de uit het noord-westen komende Plantage Muidergracht aansloot op de Baansgracht, tegenover de vm. Kavalleriekazerne aan de Sarphatistraat. De Plantage Muidergracht ging daarna met een bocht soepeltjes over in de rest van de Baansgracht. Eind 19de eeuw werd de eerste bebouwing neergezet en toen ontstond een probleem. De Lijnbaansgracht werd hier omgedoopt in Plantage Lijnbaansgracht omdat de oneven nummering anders verwarring zou opleveren. In 1915 kreeg de Plantage Lijnbaansgracht een andere naam: Plantage Muidergracht. De percelen Pl.Lijnbaansgracht 1-21 werden nu Pl.Muidergracht 137-163.
De panden in donkere baksteen op de quizfoto zijn de nummers 155-159, waarvan het nummer 155 in 1892 gebouwd is als woonhuis voor koopman en handelsagent Andries G. Willing. De architect was E.M. Rood.
In 1899 werd het gebouw in gebruik genomen door de Amsterdamsche Fabriek van Drop, Chocolade- en Suikerwerken van David L. Cohen, eerder gevestigd in de Plantage Kerklaan. Tien jaar later kreeg die een andere eigenaar en werd de tekst op de gevel aangepast: 'H. de Vries & Zn / Amsterd. Fabriek van Chocol. & Suikerwerken / Import Export'. De Vries en Zonen werd als afkorting alom bekend onder de merknaam Venz. De eind 19de eeuw uit Friesland gekomen familie de Vries vestigde in 1919 de groothandel in het pand. Zuurtjes met zijdeglans, perendrups, lolly’s, kattetongen en chocoladerepen behoorden tot het assortiment. Ook vervaardigde men er snoepgoed in speciale tropenverpakkingen, voor de Indische markt. Gebrek aan uitbreidingsmogelijkheden deed de fabriek in 1929 naar het Gelderse Vaassen verkassen, zodat de uitvinding van de hagelslag (1936) niet op Amsterdamse bodem plaats vond.
In 1930 werd de fabriek door architect Jaap Molenaar verbouwd tot kerkgebouw van de Christelijk Gereformeerde Kerk Amsterdam-Oost en die werd Plantagekerk genoemd. De voorgevel en de zijmuren bleven daarbij grotendeels behouden. De kerkzaal kreeg een gewelf met de vorm van een cycloïde (zie foto links). Er was overigens ooit een andere Plantagekerk: die in de Plantage Doklaan 8-12, maar dat kerkgebouw uit 1872 maakte in 1927 plaats voor de nieuwbouw van een drukkerij. Voor de nieuwe functie werd het voormalige Venz-pand voorzien van galerijen en een rijzige, grijs-marmeren preekstoel met trap. Voor het kerkvolk kwamen er grote grenen, opklapbare kerkbanken, in vakken opgesteld.
Op de foto het orgel van de Plantagekerk, waarschijnlijk van Flentrop-Zaandam
Het was niet altijd even groen langs de Sarphatistraat. Op de plek van het gazon van vandaag reden ooit de treinen van de Doklaan van station Rhijnspoor naar het Entrepotdok.
Op de foto
een blik vanaf de Mauritskade over de Singelgracht naar de Muiderpoort. Tussen Singelgracht en Plantage Lijnbaansgracht wurmt zich hier in 1899 het Dokspoor door, richting Entrepotdok.
Deze week honderd jaar geleden
Woensdag 22 april 1914 – De Gemeenteraad verhoogt de subsidie aan het Werkeloosheidsfonds met ƒ 40.000,- met het oog op de aansluiting van de Algemeenen Nederlandschen Diamantwerkers Bond.
Door de steeds groter wordende invloed van SDAP-ers in de Raad, in 1913 15 van de 45 zetels, ging die zich meer bemoeien met arbeidsbemiddeling en maakte daar een overheidstaak van. Naar het voorbeeld van Duitsland werd in 1908 een Arbeidsbeurs opgezet, die onder leiding van W.F. Detiger succesvol opereerde. Die Arbeidsbeurs verving particuliere initiatieven die ontoereikend gebleken waren. Op de foto de Arbeidsbeurs rond 1930
Ook bij de werkloosheidsbestrijding nam de Raad zijn taak door verstrekking van subsidies aan een Werkloosheidsfonds naar voorbeeld van het Gentse systeem. Vanaf 1903 werden die subsidies verstrekt, zeer tegen de zin van de liberale factie. Die waren van mening dat dat fonds (beheerd door vakverenigingen en bestemd voor vakbondsleden) makkelijk als stakingskas gebruikt kon worden en bovendien zou de hoogte van de uitkering automatisch het minimumloon worden. Zo bleef er geen ruimte om een periode met weinig werk op te vangen door loonverlagingen.
Op de foto Domela Nieuwenhuis die zijn collega's in de gemeenteraad scherp en wakker hield.
Tegenargumenten waren er ook. In crisistijd verdwenen werkelozen niet meer automatisch in de armenzorg en hoefde de Gemeente niet meer om te zien naar peperdure werkverschaffingsprojecten. Behalve subsidie aan het Werkloosheidsfonds kwam als onderdeel van de Arbeidsbeurs in 1907 ook zo’n soort fonds van de grond. Onduidelijk blijft wie er precies voor in aanmerking kwam, mogelijk alleen gemeentepersoneel. De Gemeente was namelijk de grootste werkgever in de stad, met 12.000 personeelsleden (stand 1912).
Op de foto een stakingsbijeenkomst van de ANDB
Zo werd de bestrijding van armoede door werkloosheid in Amsterdam op lokaal niveau georganiseerd. De landelijke overheid begon zich eind 1914 pas te oriënteren door instelling van een Staatscommissie. Groot nadeel was dat uitkeringen voorbehouden waren aan georganiseerde werknemers, wat slechts voor een minderheid gold. De overgrote rest bleef aangewezen op de bedeling. De moderne nationale werkloosheidsverzekering kwam er pas in 1949.
Op de foto een stempellokaal
Oude afleveringen
Weeknummers die dit jaar nog moeten verschijnen betreffen opgaven van vorig jaar.
Het heeft geen zin oplossingen van oude quizvragen in te sturen. De uitslagen zijn immers al gepubliceerd.
Als snelheid belangrijk is zou het prettig zijn als u precies wist wanneer de nieuwe opgave geplaatst wordt. Dat kan ! U kunt zich op de mailinglijst laten zetten via deze link.