De snelste met het goede antwoord op de opgave van vorige week was Ria Scharn. Van haar komt dan ook de nieuwe opgave. De vraag is:

Waar is dit?

Oplossingen via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Dit was een blik in de Gedempte Rotterdammersloot. Die bevond zich tussen de Sint Antonies-breestraat en Snoekjesgracht. Dit straatje overleefde de oorlog niet. De meeste huizen waren gestript tijdens de jacht op brandhout. Het is daarna nooit echt opnieuw van de grond gekomen.
We spreken in de verleden tijd, want deze puinbak werd van de kaart gewist tijdens de sanering van de Nieuwmarktbuurt, nodig na de aanleg van de eerste metrolijn. Het is nu het binnenhof van de nieuwbouw aan Sint Antonies-breestraat en Snoekjesgracht.

Foto's: Stadsarchief Amsterdam

De Rotterdammersloot werd in 1867 gedempt, omdat het een open riool was geworden. Plannen uit 1883 om ook de Snoekjesgracht en dan ook meteen maar de Krom Boomssloot om dezelfde reden te dempen, haalden het gelukkig niet. Hiernaast een foto van de Rotterdammersloot, kort voor de sanering. Han Mannaert bericht uit zijn werkzame leven, dat hij hier te doen had en opzij moest springen voor twee vuilniszakken die van een verdieping naar beneden gekwakt werden. Het straatje was toen aan één kant afgesloten door een hoge schutting. Middenboven ziet u de Snoekjesgracht op het punt waar de Krom Boomssloot erin uitmondt. In feite waren Rotterdammersloot en Snoekjesgracht een en dezelfde afwatering van de Lastage naar de Oudeschans. Ook de Krom Boomssloot is de pre-stedelijke Bijleveldse Wetering door de Lastage.

Goede oplossingen kwamen van Ria Scharn, Anneke Huijser, Han Mannaert en Hans van Efferen.

Niet gedacht dat van deze situatie nog een foto bestaat. Inderdaad..., dit hoekje zult u tevergeefs zoeken in Amsterdam. Weet u toch waar dit is? Dan de hoek omschrijven of de huisnummers vemelden.

Weet u welke hoek dit is?

Laat het ons weten via deze link

Ria's oom en tante staan in het Vondelpark. Op de achtergrond is de Parkkerk aan de Gerard Brandtstraat 26 te zien. Dat is een zijstraat van de Overtoom.

Die Parkkerk is tegenwoordig de behuizing van het Orgelpark. Het Orgelpark is een kunstcentrum in Amsterdam waar het orgel centraal staat. Het is op 20 januari 2007 geopend. Het Orgelpark geeft de mogelijkheid om orgelmuziek met andere kunstvormen te combineren, zoals dans, ballet en theater.

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Anneke Huijser, Hans van Efferen en Anthony Kolder.

Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b.

Een aquarel deze keer. Een beeld van ruim een eeuw geleden.

De vragen zijn:

Welke gracht?

Hoe heet de zijstraat links?

Waar moesten deze huizen voor wijken?

Oplossingen graag via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

We kijken hier in de Handboogstraat naar de panden die pianohandel Kettner & Duwaer in gebruik heeft voor expeditie en kantoren. De winkel is op de Heiligeweg en ze hebben ook nog een reparatiewerkplaats op het Spui. Er werd veel gespeculeerd wat die 'remise' om het lijf had. Het blijkt gewoon een stalling te zijn. Waarschijnlijk is de term afkomstig uit de tijd van de koetsen.
Aan het eind van de straat zien we de bomen op het Spui en de buitenkant van het Begijnhof. Dan moet het grote gebouw aan het einde van de straat het Maagdenhuis zijn.

Goede oplossingen kwamen van Martin Ex, Arjen Lobach, Ria Scharn, Anneke Huijser, Maaike de Graaf, Harry Snijder, Hans van Efferen en Anthony Kolder.

Deze week weer een vaarfoto, maar niet van Carol. Wij waren aan het zoeken waar Carol een van zijn vele foto's gemaakt kon hebben en probeerden hem te volgen met de Google-boot met panoramacamera. Daar kwamen wij dit gezellige rijtje huizen tegen en vonden dat een leuke opgave voor deze week. Die van Carol houdt u tegoed.

Welke gracht is dit?

Durft u een gok te doen naar de huisnummers in beeld?

Uw oplossing graag via deze link

Facultatief: maakt u eens 'n Google Street View als u zich 180° omdraait?

Dat beeld neemt dezelfde camera in één keer op. Best knap!

Foto: Google Maps (flink bewerkt door de redactie om die maffe vertekening eruit te krijgen)

Hetzelfde verhaal als de Rotterdammersloot. Na de Tweede Wereldoorlog was deze straat doodgebloed, verlaten leeggeroofd en ten dode opgeschreven. Voordat er voor deze Jodenbreestraat wederopbouwplannen gemaakt werden kwam de IJtunnel in beeld en de megalomane wens om een autosnelweg dwars door de stad aan te leggen. De Jodenbreestraat werd een aftakking naar het centrum. Volledig mislukt en allang weer terugedraaid.

Als u de Street View hieronder bekijkt wordt duidelijk dat die snelweg weer tot het verleden behoort en de Jodenbreestraat tot een straat die in willekeurig welke nieuwbouwwijk niet zou misstaan. Ware het niet dat je dan aan het eind de Portugese synagoge (1675) ontmoet.

Goede oplossingen kwamen van Kees Huyser, Arjen Lobach, Ria Scharn, Anneke Huijser, Harry Snijder, Robert Raat, Peter Pijst, Otto Meyer, Jos Mol, Adrie de Koning, Hans Goedhart, Hans van Efferen en Anthony Kolder.

Bij de oplossing van vorige week komen we direct een hulpvraag tegen die dat niet helemaal is. Het lijkt erop dat ook deze week inzender Dolf van Wijngaarden eigenlijk best weet waar deze foto gemaakt is. De redactie wist het tenminste oinmiddellijk.

Weet u waar dit is?

Weet u hoe de drukkerij heette?

Laat dat ons dan via deze link weten.

Het gaat om de toren met toegang tot het metselaarsgilde, Nieuwmarkt 4. Het object zit er sinds mensenheugnis en is er bij de recentste opknapbeurt van die toren weer zorgvuldig in teruggebracht. Arjen Loach stuurde een link naar een foto uit ±1930 waar het object op te zien is. We weten alleen nog steeds niet waartoe het dient.

Dit was iets tussen een keuze- en een hulpvraag van Wim Huissen. Hij moet geweten hebben dat dit een sportcomplex in Amsterdam-Noord was. We kennen er een op het Mosveld en een langs het Meeuwenplein. Beiden werden in december 1963 ontruimd voor het doortrekken van de Johan van Hasseltweg van Meeuwenlaan naar Mosplein. Het sportcomplex op het Mosveld is bekend door voetbalvereniging De Volewijckers. En daar weet Wim alles van.
Lees maar... vanaf pag.66.

Die sportvereniging, waarvan het voetbalelftal het meest bekend is, kende ook een actieve handbal-afdeling die in gefuseerde vorm als VOC (Volewijckers Oriento Combinatie) nog steeds bestaat.
Op de prentbriefkaart links zien we dat de foto van Wim dan langs het tweede veld (richting Noordhollands kanaal) gemaakt moet zijn. De dakkapellen op zijn foto en die langs het bijveld zijn afwijkend van die langs het hoofdveld.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Twijfel zaaide Arjen Lobach door op de sportvelden langs het Meeuwenplein te wijzen, die bekend werden als van sportvereniging Nieuwendammerham. De prentbriefkaart boven is van de 30-er jaren en de foto links uit 1928. Toen werd nog een uitbreiding van het sportcomplex aan het Meeuwenplein in gebruik genomen door een RK-sportvereniging. De witte omlijsting van de daken langs het tweede veld op het Mosveld ontbreekt op zowel Wim's foto als op de foto links. 100% zeker zijn we nog niet maar Wim zelf nijgt intussen naar Meeuwenplein.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

In 1908 begon de Gemeente Amsterdam met het graven van een verbindingskanaal (ontwerpnaam Hoofdkanaal) door Buiksloter- en Nieuwendammer Ham, dwars door de Volewijckslanden. Daardoor zou een omslachtige slinger in het IJ "kortgesloten" worden. Het plan kwam van civiel ingenieur Johan van Hasselt, werkzaam bij PW. Consequentie van het plan was dat dit verbindingskanaal het Noordhollands kanaal kruiste en dat de Willemssluizen verplaatst dienden te worden naar een punt ten noorden van de kruising. Deze kostbare operatie zou natuurlijk voor rekening van de regering in Den Haag moeten komen. In 1914 was Amsterdam eindelijk zover dat ze begrepen dat Den Haag daar absoluut geen trek in had. Het kanaal bleef beperkt tot twee insteekhavens (in blauw op de plattegrond) en de rest van het tracé bleef braak liggen. Ten lange leste besloot de stad daar maar sportvelden van te maken en zo geschiedde (in groen).

Kaart: Stadsarchief Amsterdam

Bruikbare ideeën kwamen van Arjen Lobach en Dolf van Wijngaarden die voor het Meeuwenplein opteerden en van Anneke Huijser, Hans van Efferen en Maaike de Graaf die het op De Volewijckers op het Mosveld hielden.

Johannes Christiaan Karel Klinkenberg (1852-1924) Amsterdamse gracht, olieverf op doek 39,2 x 53,0 cm., gesigneerd l.o.

J.C.K. Klinkenberg, leerling van J.H.L. Meijer en C. Bisschop, was gespecialiseerd in het historische stadsgezicht, vaak zonovergoten en de gevels spiegelend in het water van een gracht of binnenhaven. Tijdgenoten bewonderden het effect van zonlicht in zijn schilderijen: een sterk, schitterend licht, dat het witte zandsteen en de rode baksteen van de Oudhollandse gevels sterk deed oplichten. Talloze Hollandse steden zijn door hem vereeuwigd. De topografische herkenbaarheid en impressionistische wijze, waarop Klinkenberg stadsbeelden heeft vastgelegd, verlenen hem een waardige plaats in de rijke traditie van de Hollandse architectuurschilderkunst.

Eh..., horen we nog even om welke gracht het hier volgens u gaat? Zo maar..., een extraatje.

Welke gracht stelt dit voor?

Laat dat ons dan via deze link weten.

e voorbije week stond in het teken van cyberaanvallen die virussen met gijzelsoftware verspreidden. Dat blijft allemaal ‘verweggistan’ voor ons particulieren als lijkt dat het hoofdzakelijk bedrijven en instellingen treft. Dat is geen enkele garantie dat het u nooit zal gebeuren, daarvan zijn voorbeelden te over. Het zal je maar gebeuren dat je niet meer de baas over je computer en je bestanden bent!
Elke keer dat weer zoiets aan de hand is, wordt het anarchistische karakter van het Internet ter discussie gesteld. Ooit hebben een stelletje fanatici gedecreteerd dat het Internet anoniem diende te zijn en vooral dat geen enkele overheid de baas zou mogen spelen over de berichtenuitwisseling. Intussen zitten wij met de gebakken peren. Deze zogenaamde vrijheid ontaardt doordat criminelen er een kans in zien anderen te chanteren.
Er worden veel oplossingen aangedragen, die ons op een andere manier toch geld gaan kosten. De overheden zouden zich er wèl mee moeten bemoeien en  geld in de beveiliging van het Internet moeten steken. Let wel: belastinggeld. Een andere manier is om voor kwetsbare communicatie (ziekenhuizen, universiteiten, leger, overheid) niet meer het Internet te gebruiken doch voor elke soort instelling die zo nodig via computers wil communiceren een eigen intranet in te stellen.

Ook die kosten zullen op een of andere manier op ons consumenten verhaald worden.
De simpelste manier om cybercrime te bestrijden is volgens mij die anonimiteit af te schaffen, bijvoorbeeld door altijd een traceerbaar IP-adres aan willekeurig welke handeling vast te plakken. Het zou eenvoudig zo moeten zijn dat de afzender van een bericht of handeling altijd simpel herkenbaar of op z’n minst te achterhalen is. Net als met andere gevoelige zaken die zogenaamd onze privacy aantasten, neem bewakingscamera’s, lijkt het erop dat de hardste schreeuwers degenen zijn die deze privacy op een oneigenlijke manier willen misbruiken.
Ook dat Robin-Hood-aureool van de hackerscene kunt u beter met wat meer scepsis bekijken. Er is niets heroïsch te ontdekken aan groezelige jochies die bij anderen inbreken. En wat als u te weten komt dat achter de recente cyberaanvallen geen criminele bende schuilt maar een overheid zelf?

Nawoord
Probeer er toch maar een gewoonte van te maken om alle bestanden, ook uw e-mailadresboek, regelmatig te kopiëren op een schijf, stick of in een cloud die niet permanent verbonden is met uw computer.

IJsstaven - door Jos Mol

Voor de uitvinding van de ijskast moesten in de zomertijd vlees en vis, frisdranken, ijsjes en andere gekoelde waren toch koud bewaard worden om bederf te voorkomen. Er waren daartoe speciale koelhuizen waar grote staven bevroren water gemaakt en opgeslagen werden. Mijn schoonvader heeft jarenlang bij de auto-onderhoudsfirma Nuisker aan de Weesperzijde gewerkt (op de hoogte van de gesloopte Willibrorduskerk). Daar vlak in de buurt zat een koelfabriek (welke lezer weet nog hoe die heette) waar ze gekoelde staven produceerden. Wanneer je  zo'n staaf nodig had, dan belde je die firma op en dan werden er één of meerdere staven afgeleverd. De staven werden meestal in kleinere brokken gehakt, alvorens ze naar binnen werden gebracht. Er vielen dan schilfers af en als de ijsdragers naar het aflever adres waren, spoedden de kinderen zich om de ijsschilfers weg te pikken. Heerlijk die koude splinters!
Thuis werd vervolgens een teil met ijsbrokken gevuld. Nu kon je van alles koelen tot 0 graden Celsius! 

Foto: Wikipedia

Deze bijdrage van Jos Mol werd eerder in de Amsterdamsekrant (v.m. Oud-Amsterdammer) gepubliceerd en is met toestemming van die krant ook door ons opgenomen.

Nawoord redactie:
Ook in vroeger eeuwen, zonder koelfabrieken, moesten sommige waren (meestal voedsel) gekoeld worden. Denk vooral aan slagers en visboeren. Op de Ossenmarkt (nu: Frederiksplein) was de ijskelder van Koch. In de winter werden uit het ijs van de bevroren Amstel blokken gezaagd die in de ijskelder de rest van het jaar bewaard werden. Gelukkig waren er toen nauwelijks of geen zachte winters. Tot ver in de 19de eeuw bleef op de Ossenmarkt een ijskelder actief.

Tekening (fragment): Pieter Barbiers (1717-1780), bron: KOG/Stadsarchief Amsterdam

Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b.

Maandag 28 mei 1917 - Een groot deel van de gevel van Grote Kattenburgerstraat 32 valt van het huis en in puin.
Het pand was voor deze straat tamelijk breed (6,30m) en vooral erg diep (17,40m). Dat moet ook wel, want op de tweede verdieping woonden twee gezinnen. Vóór een met zeven kinderen en achter nog een met drie kinderen. Beide families waren thuis toen de voorgevel van daknok tot entresol met donderend geraas voorover op straat viel, daarbij een grote stofwolk verspreidend. De geschrokken bewoner bracht zijn kinderen in veiligheid bij de buurman achter.

De gewaarschuwde brandweer kwam direct en trok de nog gevaarlijk bungelende brokstukken, de hijsbalk, dakpannen en wat dakbalken naar beneden.
Het is een wonder dat er geen ongelukken gebeurden. De schildwacht van de Marinekazerne stond bijna recht tegenover het pand op wacht en waarschuwde steeds voorbijgangers en spelende kinderen voor de labiele gevel, die al enkele dagen aan het wijken was en waar al kleinere brokstukken vanaf gevallen waren. Een van de bewoonsters was juist naar de politie gehold om te waarschuwen dat het niet goed ging met die gevel. Toen ze met de politie terugkwam lag de gevel al op straat.
Dagen daarvoor was al iemand komen kijken of er ingegrepen moest worden, maar Bouw en Woningtoezicht was nog steeds niet ingelicht. Net die maandag zou een timmerman komen om wat voorzieningen te treffen, maar dat was niet meer nodig.

daar 't Duyts Canon in de gevel staat
Het was best een fraai en voornaam pand, daar tegenover het Marine-emplacement. Het dateerde van 1661, getuige een gevelsteen, die eveneens in puin is gevallen. Het is een van de eerste huizen op Kattenburg, na verkoopbegin van grondstukken in 1660. Het wordt met nog twee huizen gebouwd door Stadsbosschieter (geschutsmeester) Alexander Coster. Een relatie met het tegenoverliggende terrein van de Admiraliteit ligt voor de hand.

Beide foto's: Stadsarchief Amsterdam

In 1669, het jaar dat Coster overlijdt, zien we een precisering van welk soort kanon op de gevelsteen staat, als we lezen dat daar 't Frans kartou in de gevel staat. Een kartouw is een kanon met betrekkelijk korte loop.
Het pand wordt in 1669 eigendom van Pieter Mansveld, die uit het Duitse Lübeck afkomstig is.
Volgende bewoners na Coster hebben niets meer met geschut te maken, maar er woont hier in de 18de eeuw heel lang een klokkenmaker Anthony van Oostrom. Die heeft een Duitse partner die het huis Singel 77 bewoont. In dat huis is tot vandaag in de top een gevelsteen is opgenomen: 't Duyts Cannon. Als u meer wilt weten over de geschiedenis van het huis leest u dat op een site van de UvA. De bewering dat de steen Singel 77 afkomstig is van de Grote Kattenburgerstraat 32 is fantasie. De stenen verschillen nogal; op het Singel staat de kannonier ernaast en de loop wijst de andere kant op. Een krantenbericht in het Algemeen Handelsblad weet ook te melden dat de steen in puin ging. We hopen dat alle andere gegevens beter kloppen.

In 1918 zou de gevel in de Grote Kattenburgerstraat nieuw opgemetseld worden met een wel heel saai uiterlijk. In de Beeldbank vindt u een foto van het pand dat in 1956 in het kader van de grote sanering van Kattenburg afgebroken is.

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2017. De keuze 2016, 2015 of 2014 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave