De snelste met het goede antwoord op de opgave van vorige week was Anneke Huijser. Van haar komt dan ook de nieuwe opgave. De vraag is:

Waar is dit?

Geen steen staat nog op de ander, alles rigoureus verdwenen. Deze foto is ook nog eens vèr buiten de Singelgracht gemaakt.

Oplossingen via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Deze opgave werd een drama dat de traagste winnaar sinds jaren opleverde.
Men kent de De Ruijterkade niet. Zelfs de tramrails hielpen niet, terwijl die vaak het eerste houvast vormen. Nou is het ook weer zo dat de huizen voor de zoveelste uitbreiding van het Centraal Station in de 90-er jaren afgebroken werden, zodat de situatie niet meer bestaat. Ria had van het middelste huis nr.99 de naam van de Stoomsleepdienst Rutters verwijderd. Op nr.100 kan u zich mogelijk café 't Ancker nog herinneren?
De De Ruijterkade was ooit voorbestemd om een huizenrij te worden á la Buitenkant/Prins Hendrikkade met voorname stadsvilla's voor de happy-few. De spectaculaire ontwikkeling van het vervoer (personen, maar vooral goederen) per trein gooide roet in het eten en de rest deed het gure klimaat aan de IJ-oever. De De Ruijterkade werd een niemandsland waar je alleen in uiterste noodzaak kwam (Tolhuis- en Valkenwegpont-veerdienst-ferry-vrachtboot).

In de PDF over het Open Havenfront wordt meer over de De Ruijterkade verteld.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Mike Man, Jos Mol, Hans van Efferen,

Weer zo'n minstens 100 jaar oude foto en weer krijgt u de naam van de fotograaf pas volgende week te horen.

Waar is dit?

Laat het ons weten via deze link

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Dit is de hele foto die Leo van Geuns stuurde. Gebouw Industria en de Zuiderkerkstoren hadden we er af geknipt.
Wat aan deze foto vooraf ging:
de sloop van de hele bebouwing van de Vijgendam, het Commandantshuis en een blok huizen tussen Warmoesstraat, Middendam, Vissteeg en Vijgendam. Dit terrein bleef over. In het kader van de grootscheepse herinrichting van dit terrein (vanaf 1911) werd een loodzware commissie benoemd met daarin o.a. architecten Berlage en Cuijpers. Er werd in de Raad ontzettend gezeurd over de toekomst van de Dam wat leidde tot de zgn. Dam-kwestie.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Architect J.M.v.d.Meij (Scheepvaarthuis) won een prijsvraag voor de herinrichting van de Dam. Hij zag een groot plein - zoals de Dam nu is - helemaal niet zitten en propageerde een bebouwing van het Midden-Damterrein tot de lijn Bijenkorf-Industria. Dat zou een hotel moeten zijn, het Centraal Damhotel, en er werd opnieuw een prijsvraag uitgeschreven. Winnaar werd de Rotterdamse architect Willem Kromhout, maar voordat ook de Raad tevreden was maakte deze vijf ontwerpen. Een deelnemend makelaar/ aannemer J.Lobatto werd gevonden en de broers P.J. en L.A.Zürcher als exploitanten van het hotel. In 1914 was de sloop op de Middendam afgerond en zou de bouw kunnen beginnen. Er gingen daadwerkelijk enkele palen de grond in maar toen stortte de flinterdunne financiële constructie voor de exploitatie in elkaar, hoofdzakelijk door de oorlogsomstandigheden. De Zürchers voldeden niet aan hun betalingsverplichtingen, de heistelling werd afgebroken en de aannemer vertrok. Dat is de situatie van de quizfoto. De schutting staat, een hoop materialen liggen nog op het terrein maar de bouw is gestopt. Definitief, al geloofde men toen nog dat het alsnog goed zou komen.

Afbeelding: definitief ontwerp (5de) voor Damhotel door W.Klinkenberg; bron: VVAB In het verloop van de schutting herkennen we de contouren van het hotel.

Ook het volgende probeersel van de Gemeente Amsterdam verliep weer in een ongewone volgorde. De Gemeente Amsterdam zou nu het hotel bouwen en verpachten. Deze keer kwam het ontwerp van architect J.M. van der Meij zelf. Het zou een gebouw van maar liefst 14 verdiepingen worden. Daarmee ging een commissie de boer op om een exploitant te vinden. Het ontwerp kwam er wel, maar een solide exploitant bleef door de oorlogsomstandigheden onvindbaar. Weer ging het project de la in, totdat C&A op zoek ging naar een groot pand om er zijn kledingmagazijn in onder te brengen. B&W probeerde de Brenninckmeyers te strikken voor de Dam en die waren niet afkerig. Steeds opnieuw sneuvelden echter de plannen door de onverenigbaarheid van de wensen van de gegadigde en die van de Raad en/of de commissie. C&A vestigde zich uiteindelijk in het pand van de Algemeene op het Damrak. Het Damplein bleef braak liggen.

Foto: Het Midden-Damterrein na alle vergeefse progingen het bebouwd te krijgen (1916). De schutting is enigszins aangepast. De balkenconstructie van de grote Damsluis steekt hier en daar boven de modderpoel uit; Bron: Stadsarchief Amsterdam

Hoe het afliep hebben we eerder uitgebreid beschreven. Lees nog even het magazine wk18-2016, rubriek 100 jaar geleden.

In 1926 werd op deze plek een plantsoen aangelegd: het Damplantsoen (foto).

Na de Tweede Wereldoorlog, in 1947, werd dit deel van het plein ingericht als provisorisch Nationaal Monument (zie foto Beeldbank).

Foto: Stadsarchief Amsterdam

De aanleiding dat Leo van Geuns ons hierop liet puzzelen, is dat Jacob Lobatto (1879-1925), de makelaar/aannemer waar hierboven over gesproken werd, zijn overgrootvader is. Voor Lobatto is het Damhotel - door borgstellingen - een financiële ramp geworden.

Links naar meer informatie over de Dam-kwestie en het Damhotel:
http://www.amsterdamsebinnenstad.nl/binnenstad/277/middendam-kromhout.html met afbeeldingen van nog enkele andere ontwerpen van Kromhout
Master-scriptie over Damkwestie door Dafne de Vries, waarin de hele politieke discussie uit de doeken gedaan wordt

Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Dick van der Kroon, Otto Meyer, Arjen Lobach, Ria Scharn, Cor van Duinen, Han Mannaert, Minne Dijkstra, Jos Mol, Hans Goedhart, Mike Man, Maaike de Graaf, Adrie de Koning, Hans van Efferen, Anthony Kolder,

Laat ons meegenieten en stuur hem naar de redactie. Graag via deze link en alléén via deze link a.u.b.

Hartje stad maar geheel verdwenen. Het gebouw werd neergezet door niet-Amsterdamse ondernemers en had aanvankelijk veel tegenwerking te verduren van chauvinistische lokale firma's. Maar daarover volgende week meer.

Waar is dit?

Wie of wat was hier gevestigd?

Oplossingen graag via deze link

Foto: collectie DvdK
Een afdruk van dezelfde foto bevindt zich ook in de Beeldbank

Rond 1900 maakte George Breitner deze foto van mensen op de brug over de Lauriergracht voor de Tweede Laurierdwarsstraat. Me was het er over eens dat dit brug #111 was die tegenwoordig de naam Batavus Droogstoppelbrug draagt. De (fictieve) makelaar in koffie uit de Max Havelaar woonde immers vlakbij op de Lauriergracht 37.
Kees Huyser wist te vertellen dat de militair een artillerist moest zijn, gezien het uniform en de kwartiermuts.

Foto: Stadsarchief Amsterdam

Han Mannaert kapittelde ons over de opmerking dat er weinig veranderd zou zijn aan de panden. Hij stuurde deze recente foto om te laten zien wat er allemaal aan het hoekpandje veranderd was.

Goede oplossingen kwamen van Rob Wagenaar, Carol de Vries, Jos Mol, Anneke Huijser, Arjen Lobach, Otto Meyer, Kees Huyser, Ria Scharn, Minne Dijkstra, Han Mannaert, Mike Man, Hans Goedhart, Anje Belmon, Adrie de Koning,

U denkt: "Zal wel een of ander industriegebied zijn". Is het toch niet. Gewoon in de stad, al is het nooit een woongebied geweest. Ook vandaag kom je hier nooit; de nieuwe gebruiker heeft grote delen van de omgeving in gebruik en nu zelfs afgesloten voor doorgaand rijverkeer.
De naam van de fabriekant hebben we verwijderd om nog wat te puzzelen over te houden. De hele handel is afgebroken.

Waar is dit?

Welke fabriek zien we hier?

Uw oplossing graag via deze link

Foto: collectie DvdK (deze foto zult u tevergeefs in de Beeldbank zoeken)

Natuurlijk kent u dit hoekje. Het figureerde eerder in deze quiz en komt voor in de PDF over de verbreding van de Vijzelstraat. Deze foto laat de entree van de Vijzelstraat zien vanaf het Singel of - zo u wilt - het Sophiaplein. Het huis waar links nog een fractie van te zien is, staat er nog (McDonalds). De overige huizen op de foto maakten plaats voor de bredere straat en het Carltonhotel.

Onvoorstelbaar hoezeer het verkeer sinds deze foto toegenomen is. Kunt u zich voorstellen dat er een aantal mensen midden op het Muntplein voor een fotograaf poseren en er ook nog een midden op de tramrails komt aanwandelen?

Foto: collectie DvdK

Afb. onder: Herman Misset (1913)
bron: Stadsarchief Amsterdam

Goede oplossingen kwamen van Erwin Meijers, Otto Meyer, Ria Scharn, Arjen Lobach, Harry Snijder, Mike Man, Jos Mol, Adrie de Koning, Onno Boers, Hans van Efferen, Anthony Kolder,

Kent u deze locatie?

Waar is dit?

Laat het ons weten via deze link

De kuiper oftewel de tonnenmaker -Jos Mol

Een werkplaats waarin houten kuipen, tonnen en vaten worden vervaardigd is een kuiperij. Het beroep is bijna verdwenen, daar de meeste vaten van metaal gemaakt worden.

Waar vindt men kuipersgereedschap?
De houten vaten werden toegepast bij opslag en vervoer van onder andere wijn en bier, vers drinkwater, drank en oliën. Kuipen werden ook op grote schaal toegepast bij het versjouwen van vis, waarbij deze in lagen afwisselend met zout, in de kuip werden gestapeld. In Enkhuizen bij het Zuiderzeemuseum heeft men nog een werkende kuiperij. Enkele der laatste handmatige kuipers in Nederland demonstreren het ambacht nog. Er is een volledig ingerichte werkplaats met oud gereedschap, waarmee men met de hand nog steeds vaten, putsen, houten emmers, voederbakken en dergelijke fabriceert. Het Jenevermuseum te Hasselt en het Museum voor Oudere Technieken te Grimbergen bevatten een grote collectie kuipersgereedschap. Sinds 2005 is er een Kuiperijmuseum bij de Molen van Sloten in Amsterdam-Sloten. Men kan sporen van dit ambacht terug vinden in achternamen zoals Kuiper en Cuypers. Het woord kuiperij wordt van oudsher gebruikt om intriges aan te geven.

Voor we een eindeloze discussie krijgen over vaten en tonnen..., de begrippen worden - geheel naar tevredenheid van de taalgeleerden - door elkaar gebruikt. De finesses zijn voor deze rubriek niet van belang [red.].

Brouwersgracht 86 / Binnen Brouwersstraat 37. Een hoekhuis waar je echt blij van wordt. Dit was in 1957 de eerste aanwinst van Stadsherstel. Het pand werd in 1959-'60 gerestaureerd met als grootste ingreep op het uiterlijk de vervanging van een simpele tuitgevel door een halsgevel die van de werf van Monumentenzorg werd geplukt.

Het is meteen ook een uniek pand door de houten buitentrap. Het is een wonder dat die de eeuwen getrotseerd heeft. Hoeveel houten trappen zijn er in de grachtengordel niet vervangen door stenen stoepen? De houten slingertrap is een vernuftig kunststukje en geeft toegang tot de woonverdiepingen.

En dan het pothuis, wat hier van oorsprong een echt schoenlapperspothuis was. Op de foto hierboven van rond 1900 heeft dat nog zijn originele bestemming. Onder de houten trap was een secreet ondergebracht. Links van de houten trap is nog een ingang naar een opslagruimte voor de diverse winkels (en café's) die hier gevestigd waren. Tot slot is onder het geheel nog een kelder.
Stadsherstel schat de bouwdatum van het oorspronkelijk houten huis op 2e kwart 17de eeuw. Dat is een voorichtige schatting want de bouwgrond kwam aan het begin van de Derde Uitleg (v.a. 1613) ter beschikking. Medio 18de eeuw werd de stenen gevel aangebracht en hoger opgebouwd. Het pand is rijksmonument #774.

Alle zwart-wit foto's: Stadsarchief Amsterdam, kleurenfoto: Street View

rootheden, we hebben ze wel!
Ik ben gek op ze! Een van onze nationale grootheden is de Beatrixzoener Willempie Vos, die samen met honderden vrijwilligers en tegen alle klippen op een majestueuze 17de-eeuwse windjammer op authentiek-ambachtelijke manier nabouwde (te weten: een kopie van de Batavia, gebouwd in 1627/1628 op de Amsterdamse Peperwerf) en daarmee Lelystad incluis Het Lelystadse Bataviastad, De Provincie Flevoland, Nederland en Australië nog eens extra op de kaart zette. Waarlijk een gemiste kans voor Amsterdam, waar men hem deerlijk afwees!! Ik was jaren geleden aanwezig bij de borrel ter ere van de tewaterlating van de Bataviasloep, en daarna van de Batavia zelf en ook ben ik acuut donateur geworden, heb een smederijcursus gedaan op de Lelystadse werf en ga er later, als mijn agenda het toelaat, toeristen rondleiden op het illustere schip. De Batavia,… ruik er het eerlijk ambacht!!  De Batavia, waar  Mike Dash zo'n te gek boek over schreef. Wanneer komt de (Britse) movie?

Op bezoek bij Willem
Een paar geleden zocht ik Willem op. Hij woont op een industrieterrein, waar hij modelboten bouwt. Ik gaf hem mijn aan hem opgedragen gedichtenbundel 'Knoestigh ende Ambagtigh’,opgedragen aan onze noeste scheepsbouwer. Willem mocht tijdenlang niet op de werf komen vanwege allerlei gedoe met graantjesmeepikkende architecten en Lelystadse raadsleden; men bespuugde hem zelfs!

Gaandeweg merkte ik dat deze titaan gewoon doorging met het ontwikkelen van initiatieven, zoals zijn 'houd-de-buurt-propvrij-projecten' e.d. Zoals de fout begrepen Balkenende reeds zeide: 'Waar is die VOC-mentaliteit nou? ', wijzende op de slapjanussenmentaliteit van onze tweedekamerwarmhouders, daarbij niet doelend op het hebben van slaven natuurlijk; enfin de gewone piepeltjes verstaan zoiets altijd contra! 

Batavia met een dakje erboven
Een aantal keren dacht ik: dat gaat fout met onze nationale windjammer. Te weinig bezoekers, Batavia naar Australië, brand in de zeilmakerij en last but not least: het aantasten door zon, water en wind van het schip, waardoor er straks een schamel en verrot karkasje ligt. 'Men zou het schip in de hars moeten gieten,' dacht ik. 'Of: ‘Droog, onder een dak’. Dat verdient zo'n nationaal fenomeen en museaal hoogstandje wel!  Welnu, Willem Vos zou Willem Vos niet zijn, als hij er niet iets op had be-dacht; hij ontwierp een glazen gebouw waarin zijn Batavia intact blijft. Via balkons kan men overal in het schip kijken! Wat wil een nautisch geïnteresseerd mens nog meer? Help mee! Ga kijken! De kiel van het volgende,  nóg grotere schip ligt er al! 'De Zeven Provinciën'! Je kijkt je ogen uit!

-  wordt vervolgd

Bij de afbeeldingen:

1. Willem met zijn speeltje

2. Het verhaal bij de Batavia

3. Willem zoent de majesteit bij de tewaterlating op 7 april 1995

4. Een tewaterlating van de Peperwerf; ets van Reinier Nooms ±1653

Woensdag 20 februari 1918 - De Raad gaat accoord met de aankoop van de kapitale panden Keizersgracht 804 en het bijbehorende dubbele koetshuis Kerkstraat 425-427. Er zal een distributiebureau in gevestigd worden.
Tot kort daarvoor was hier de meubelfabriek van Vredenburg & Reens gevestigd, die ook al het koetshuis in de Kerkstraat in gebruik had. In 1920 was het distributiekantoor niet meer nodig en ging de Dienst Levensmiddelen het gebruiken. In 1923 kwam hier een dependance van de Eerste Openbare Huishoudschool.

Die bleef tot na WO2 in dit pand en maakte in 1949 plaats voor het Instituut voor Perswetenschappen en dat weer voor de HTS voor de textielbranche, tot 1968. Nu wordt er weer gewoond. Keizersgracht 804 is rijksmonument #2755.

Kerkstraat 425-427 werd in 1877 gebouwd door de weduwe van Officier van Justitie Mr. Hartogh. Architect was I. Gosschalk. In 1919, een jaar na de aankoop door de Gemeente Amsterdam, werd de bestemming al weer gewijzigd. Het werd de stalling en uitvalsbasis van de gemeentelijke ambulancedienst met plek voor 12 auto's, een wachtlokaal en een woning voor de beheerder. In 1932 was de dienst er al weer uitgegroeid en verhuisde naar de Valckenierstraat. In de Kerkstraat kwam een garagebedrijf dat er nog steeds zit.

Tussen beide panden bevindt zich een prachtige grachtenhuis-tuin.

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2018. De keuze 2014 t/m 2017 leidt naar de laatste aflevering van het betreffende jaar, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave