Week 51 - 2025, de week van Gijsbreght

Vanaf het begin van de 17e eeuw en bij de aanleg van de grachtengordel zijn heistellingen gebruikt. Met touwen trokken tussen de 20 en 30 arbeiders een groot blok van wel 400 kilo omhoog via een katrol, dat daarna met geweld op palen van wel 12 meter neerstortte. Gevaarlijk werk waarbij het niet onwaarschijnlijk is dat er gewonden vielen. Om het ritme goed erin te houden zongen ze hei-liederen.

Raadplaat week 48
de oplossing

Het ‘Engelsch Heerenmodemagazijn’ van Rudolf Hofhuis op de hoek van de Dam en de Nieuwendijk (Dam 6) mét ‘een jongen met paraplu’ ervoor. 1890.
Foto: Jacob Olie. Jongen met plu is zijn zoon Jan Olie.

Een en ander is goed geraden door Adrie de Koning, Anneke Huijser, Arjen Lobach, Gert Bil, Peter Waagen, Mike Man, Otto Meyer, Han Mannaert, Hans van Efferen, Kees Leseman, Luc Sunter en Kees Dalmeijer.

OEPS! Bij de vórige raadplaat ben ik vergeten Mike Man, Jos Mol en Robert Raat te vermelden!! Sórry daarvoor !☹

Nieuwe raadplaat
week 51

  1. Waar parkeert Joop zijn motorfiets (en dat voor ƒ2,00 p/m)?

Foto: collectie Marike Muller



Gewelddadig politieoptreden

Hop, hop, hop...

...hang de socialisten op!
In het laatste kwart van de 19e eeuw kwam het socialisme tot in Amsterdam. Niet als een politieke beweging maar als de Sociaal-Democratische Vereniging (SDV). Er werd een blad Recht voor Allen uitgegeven, eerst 1x p/week, later als orgaan van de SDB zelfs 3 jaar als dagblad. Domela Nieuwenhuis (foto) was de man die deze kar in z'n eentje trok. Het blad werd door colporteurs aan de man gebracht en dat leidde regelmatig tot opstootjes en vechtpartijen. Gevolg was steeds een tijdelijk colportage-verbod dat door de politie gretig gehandhaafd werd. De agenten kregen spontane ondersteuning van Oranjeklanten.
Lees wat de Leeuw van Waterloo hiermee te maken heeft.

Geen hogere resolutie beschikbaar

Hulp gevraagd, de oplossing
Het verraste mij: een beeldentuin in Artis. In 1863 legde men een tuin in Franse stijl aan, Hollandse tuin genoemd. Na het overlijden van één der oprichters, dr. G. F. Westerman, kreeg beeldhouwer B. van Hove de opdracht een gedenkteken te maken. Deze acht meter hoge zuil met allegorische elementen werd in deze tuin in 1891 onthuld. De dierentuin bezat meer beelden: vier stenen beelden die de vier seizoenen voorstelden. Trouwens, tot 1921 was een etnografisch museum onderdeel van de dierentuin; hier waren o.a. beelden uit Nederlands-Indië te zien. De vier seizoenen kregen pas in de jaren 30 een vaste plek in deze tuin. De zusjes Muller staan hier bij een kouwelijke Winter. Vaag op de achtergrond zie je het gedenkteken (onderste foto).

Goede oplossingen kwamen van Arjen Lobach, Peter Waagen, Anneke Huijser, Ria Scharn, Mike Man, Anthony Kolder, Robert Raat, Tom Tand, Otto Meyer, Kees Dalmeijer, Jos Mol, Willem van Meerland

Klik de foto voor maximum resolutie

Hulp gevraagd, de nieuwe
J. Rombouts, de ‘snapshot’-fotograaf van het begin 20e eeuw, legde deze keurig geklede fietsende dames vast. Vrouwen beschouwden deze nieuwe ‘machine’ als een manier om meer bewegingsvrijheid dus onafhankelijkheid te krijgen. Helaas was hun kleding nogal onpraktisch. Zoals een krant al in 1895 berichtte: “Zij kunnen het rijwiel niet zoo makkelijk beklimmen, en er niet zoo vlug afspringen; hare rokken loopen gevaar in de wielen verward te geraken, de wijde plooien van hare japonnen vangen te veel wind”. Uiteraard was er weerstand tegen fietsende vrouwen; vooral als zij dit als sport wilden beoefenen. Het weerhield deze twee langgerokte dames in ieder geval niet zich op een verlaten doch brede weg op het rijwiel te begeven. Bonusvraag: welke religieuze instelling zien we op de achtergrond?

Weet u waar dit is?
laat u het ons weten

Op maandag 14 december 1925 wordt de nieuwe vleugel van de Joodsche Invalide geopend, ook wel 'Paleis der weldadigheid' genoemd. Het ontwerp is van de Joodse architect Harry Elte. Tien jaar later zou nog de diamantbeurs Concordia, rechts van de nieuwe vleugel, afgebroken worden voor een nog nieuwere vleugel die in 1937 geopend zou worden. Die laatste uitbreiding was nodig voor de grote toestroom van Joden die Nazi-Duitsland ontvluchtten. Die nieuwe vleugel, die u waarschijnlijk beter kent als het Weesperplein-ziekenhuis, was naar ontwerp van Jan Frederik Staal.



Op dinsdag 15 december 1925 besluit de Gemeenteraad het Waaggebouw op de Nieuwmarkt te bestemmen voor het Amsterdams Historisch Museum. Verbouwing en inrichting van de waag is mogelijk geworden door een riante gift van de familie Van Eeghen. Het museum zou in 1926 opengaan.
Al voor de Eerste Wereldoorlog maakte C.W. Baard, directeur van het Stedelijk Museum, zich sterk voor een apart museum voor de historische collectie van de stad. Pas in 1925, het jaar van de grote tentoonstelling over de geschiedenis van Amsterdam, kwam het ervan. In dat jaar stelden de dames M.C. en C. van Eeghen 20.000 gulden beschikbaar voor een historisch museum. Zij voldeden hiermee aan de wens van hun overleden broer Jan Herman. Met dit geld kon het Waaggebouw worden opgeknapt en ingericht en op 2 november 1926 werd het Historisch Museum door burgemeester Willem de Vlugt geopend.

fotoquiz week 50-2025 - oplossingen

1. Stef...

Dat dit een kapperszaak is, Barbershop The Legends Room, bleek flink te helpen bij het oplossen van Stefs foto van Herenstraat 18. De foto leek inderdaad moeilijker dan hij in werkelijkheid was.

Eerste melding: 09:23 uur

Goede oplossingen kwamen van Anneke Huijser, Anthony Kolder, Marike Muller, Arjen Lobach, Peter Waagen, Mike Man, Ria Scharn, Robert Raat, Otto Meyer, Tom Tand, Kees Dalmeijer, Luc Sunter, Jos Mol, Willem van Meerland, Kees Huyser,

2. Ra-ra

Foto's van Jacob Olie zijn zo vaak in beeld dat dit inderdaad een eitje was. Deze foto maakte Olie op de Zoutkeetsgracht, richting Smallepad. De twee heren zijn zelfs bij naam bekend.

Eerste melding: 09:19 uur

Goede oplossingen kwamen van Ria Scharn, Marike Muller, Arjen Lobach, Robert Raat, Jos Mol, Kees Dalmeijer, Mike Man, Adrie de Koning,

3. Zoektocht

Dit pand stond tot de sanering op het Waterlooplein 62 en herbergde het café of bierhal De Leeuw van Waterloo van Paulus Penning, een der vroegste socialisten in Amsterdam en vriend van Domela Nieuwenhuis. Hier vergaderde de Sociaal-Democratische Vereeniging en dat leidde regelmatig tot belegeringen door anti-socialisten wat toen inhield: Oranjeklanten, confessionelen en overheidsdienaren, zeg politie.
Wij hebben een hoofdstuk uit de groeiende PDF over de Amsterdamse politie gelicht, waar u hier nog eens een link naar vindt.

Eerste melding: 09:53 uur

Goede oplossingen kwamen van Peter Waagen, Marike Muller, Arjen Lobach, Anneke Huijser, Jos Mol, Mike Man, Adrie de Koning, Ria Scharn,

fotoquiz week 51-2025 - nieuwe opgaven

1. Stef...

Stef fotografeert Amsterdam
Nu ziet u Stef ook eens..., alhoewel? Niet erg duidelijk weerspiegeld. Rechts van zijn hoofd is een pand in Hollandse Renaissance te zien, misschien neo? Om dat pand gaat het vandaag.

  1. Wat is het adres van het renaissancepand, rechts van het hoofd van de fotograaf?

© Stef Coronel; bezoek zijn blog

2. In detail...

Hierbij weer een detail uit een mogelijk iets minder bekende foto van Amsterdam. Aan u om een link te sturen naar het bestand waaruit dit detail gehaald is. Zodra u de fotograaf weet zal het niet veel moeite kosten de foto te vinden.

3. Zoektocht...

Heeft u alle poortjes van Amsterdam al een keer gezien? Dit ook?

  1. Tot welke instelling geeft/gaf dit poortje toegang?

In een tweedelige documentaire vertellen we de geschiedenis van Joods Amsterdam. Centraal staan de archeologische vondsten die zijn gedaan op de plekken waar de eerste Joodse bewoners vanaf 1600 woonden. Het Joodse leven speelde zich voornamelijk af op de nieuw aangelegde eilanden Vlooienburg, Uilenburg, Marken en Rapenburg. De afgelopen decennia is er op die locaties veel onderzoek gedaan. Archeologen legden beerputten en gangenstelsels bloot. Aan de hand van de vondsten weten we nu meer over het dagelijks leven, over religie, over werk, armoede en welvaart van de deze eerste Joodse bewoners. Begin 20ste eeuw waren de krottenwijken op deze eilanden onbewoonbaar en werden de woningen gesloopt.
Pas gaan kijken wanneer u lekker de tijd heeft. Elke aflevering 1 uur.