Fotoquiz Amsterdam - Theo Bakker's Domein

Hieronder staat een historische foto of prent van een topografische situatie in Amsterdam en u raadt om welke gebouw, straat, plein, gracht, enz. het gaat. Hieronder staat ook een link, waarmee u de oplossing kunt doorsturen. De eerste goede oplossing wint en stuurt dan, na mijn uitnodiging, de volgende opgave in. De foto of prent haalt u uit de rijke collectie van het Stadsarchief Amsterdam. Uw keuze ligt in principe binnen de Singelgracht of u bent van mening dat elke Amsterdammer de situatie moet herkennen. Als de afbeelding van buiten de Singelgracht is zal dat uitdrukkelijk vermeld worden.

De winnaar van vorige week was Anneke Huijser. Hieronder haar afbeeldingen voor week 20. Stuur uw oplossing via deze link. De onderscheiding voor het goed raden van beide foto's verdiende Robert Raat.

Anneke is niet zo snel tevreden. Ze wil graag het brugnummer - van de brug die rechts net buiten beeld blijft - van u weten. Die brug heeft geen naam! Hint?

Oplossing vorige week: a: Oude Braak - b: Zwanenburgerstraat 4-10

a.
Deze foto gaf de minste problemen. Dit is de ingang van de Oude Braak aan de Nieuwezijds Voorburgwal.
Zoals de naam al doet vermoeden was de Oude Braak het gevolg van een middeleeuwse dijkdoorbraak van de rommelige zeewering westelijk van de Amstelmonding. Bij het verbeteren van de zeewering in de 14de eeuw, waarbij de Nieuwendijk ontstond, is de 'Braeck' binnengesloten. Ze is echter pas in 1549 drooggemaakt.
De Oude Braak loopt met een slinger door tot de Nieuwendijk, maar dat laatste deel is vandaag afgesloten. De andere toegang speelde jaren geleden een rol in deze fotoquiz.

b.
Dit is de Zwanenburgerstraat, de even nummers. Helemaal rechts de achterkant van Amstel 1, het gebouw van het Diaconie weeshuis, 't laatst in gebruik bij de Gemeente Amsterdam.
Zwanenburgerstraat nr.2 was ooit een ingang van het weeshuis tot dit een nieuwe ingang aan de Amstel kreeg na het plempen van een kade voorlangs. De nummering begon bij 4, het huis met de halsgevel en liep door tot nr.28, gebouw Casino. De huizenwand werd onderbroken door de Korte Houtstraat.

Hieronder staat de foto die Winfried van dezelfde panden stuurde. Deze foto komt volgens mij niet uit de Beeldbank en het is m.i. een ongewone en verwarrende blik op de huizen, doordat de noordelijke huizenwand van de Zwanenburgerstraat al is afgebroken. Bij nader inzien hadden meer mensen deze foto weten thuis te brengen dan die uit de Beeldbank, omdat de Waterlooplein-handel betere aanknopingspunten levert.

Met de rest van Vlooienburg zijn deze huizen afgebroken om de bouw van het nieuwe stadhuis/muziektheater (Stopera) mogelijk te maken, deze huizen in augustus 1978.

Over Zwanenburgerstraat 4 is het een en ander te vertellen. Het pand nr.4 was van een andere orde dan de rest en werd zorgvuldiger afgebroken. De gevel was een klassieke 17de eeuwse halsgevel en was de moeite van het bewaren waard. Grote delen van de geveltop werden opgeslagen op pallets in het monumentendepot Nieuwe Uilenburgertsraat.

Deze foto kon gemaakt worden na sloop van de noordelijke huizenwand, waarin ter plaatse op nrs.25-27 de Armenschool nr.4 (later Openbare school anno 1876) had gestaan.

De l'oeil-de-boeufs uit de halsgevel nr.4 vonden herbestemming bij de restauratie van Herengracht 281. De top stond onlangs opgesteld in de tentoonstelling van geveltoppen langs de Kattenburgerstraat en werd daarna geplaatst op de Lange Niezel 24 (restaurant Tibet). Daar verving hij een simpele tuitgevel.
De gebeeldhouwde klokgevelbanden van nr.10 zijn herplaatst op het adres Leidsegracht 44.

Op de foto de sloop van Zwanenburgerstraat 4-10 in augustus 1978.

Eye Filminstituut

Het werkmateriaal voor de film Amsterdamsche pleinen en straten
bestaat uit een verzameling shots van pleinen en straten in Amsterdam. De meeste beelden zijn langzame ´pan-shots´, camerabewegingen van links naar rechts. Sommige opnamen zijn van een hoog standpunt genomen. Dit levert mooie totalen op van de stad. De beelden van het Leidseplein met de 'couranten-kiosk' tonen een komen en gaan van mensen en trams.

regisseur: Willy Mullens
productiejaar: 1920

Klik de afbeelding om af te spelen

Deze week honderd jaar geleden

Zaterdag 16 mei 1914 - Opening der tentoonstelling van de Onafhankelijken in het gebouw aan den Amstelveenschen weg.

De Kunstenaarsvereniging De Onafhankelijken is in 1912 ontstaan vanuit verzet tegen de gevestigde kunst, die ook wel 'salonkunst' werd genoemd. Dergelijk verzet ontstond 30 jaar eerder al in Frankrijk, waar in 1884 de Indépendants werd opgericht uit onvrede over de officiële salons met hun aanhang van conservatieve en chauvinistische jury's, leden en critici. De Onafhankelijken pleitte voor expressieve vrijheid voor het individu, er was dan ook geen ballotage voor het lidmaatschap. De eerste juryvrije tentoonstelling was in mei 1913. De onafhankelijke tentoonstellingen waren in die tijd opzienbarend. De reacties schommelden tussen extase en gemopper op ‘dat prutswerk’.

Zo zag rond 1914 de Amstelveenseweg er uit

De nieuwe vereniging had een eigen gebouw, een witte houten keet op een zandvlakte aan de Amstelveenseweg bij het eind van de C. Krusemanstraat. Waarschijnlijk hield men hier de najaarstentoonstelling van 1913 over abstracte kunst van o.a. Erich Wichman, waaraan het behoudende katholieke familieblad ’Het Leven’ enige persiflages wijdde. De derde expositie van de Onafhankelijken in mei-juni 1914 werd gehouden aan de Amstelveenseweg no.165 en had een internationaal karakter. Naast werken van Chagall, Kandinsky, Van Dongen, Picabia, Diego Rivera en Signac waren er beelden van Archipenko en Zadkine en werk van de Nederlanders Colnot, Filarski, Charley Toorop, Maks, en Wichman. De vierde tentoonstelling, in het najaar van 1914 had werk van de buitenlanders Le Faulconnier en A. De Laet, die beiden tijdelijk door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog hier verbleven, en verder van Colnot, Charley Toorop, Van der Hem, Maks, De Winter, Wichman en Van Zeggen.

Na de eerste Wereldoorlog was De Onafhankelijken van groot belang voor kunstenaars die aan hun eigen vrijheid van werken hechtten en die door de laagdrempeligheid en juryvrije exposities van de vereniging altijd de mogelijkheid hadden om deel te nemen. Aanvankelijk vonden de tentoonstellingen plaats in het eigen tentoonstellingsgebouw aan de Amstelveenseweg. Vanaf 1919 kreeg De Onafhankelijken, mede op grond van baanbrekende tentoonstellingen met buitenlandse deelnemers, toegang tot het Stedelijk Museum in Amsterdam. Zo exposeerden er o.a. Chagall, Klee, Matisse, Picasso en Zadkine. Leden van de vereniging waren in de loop van de tijd onder meer Erfmann, Rädecker, Verwey, Willink en Citroen.
In 1929 sloot Kunstenaarsvereniging De Onafhankelijken zich aan bij de kort daarvoor opgerichte Amsterdamse Federatie van Beeldende Kunstenaarsverenigingen. De kunstenaars stonden hierdoor sterker tijdens de economische recessie. In 1948 kwam mede door inspanning van deze Federatie de Contraprestatie tot stand, waar later de − inmiddels opgeheven − BKR voor in de plaats kwam.

Door hun toetreding tot de Kulturkammer kon de vereniging tijdens de oorlog ’40-’45 blijven voortbestaan, maar dat bracht hen in 1945 in conflict met Willem Sandberg, de voormalige conservator en sinds 1945 directeur van het Stedelijk Museum. Sandberg was als graficus in het verzet doende met het vervalsen van papieren en het laatste deel van de oorlog ondergedoken bij Charles Eyck in Groot Haasdal (Schimmert/Limburg). Niet zo vreemd dat hij niets van kunstenaars wilde weten die tot de Kulturkammer toegetreden waren.

Na de Tweede Wereldoorlog exposeerde De Onafhankelijken eerst in Museum Fodor. Speciaal voor de Amsterdamse gezamenlijke kunstenaarsverenigingen werd in de jaren vijftig de nieuwe vleugel aan het Stedelijk Museum gebouwd. De mogelijkheid om hier te exposeren stopte wegens ruimtegebrek in 1993, ondanks hevige protesten en een proces. Vijf jaar lang bood gebouw De Zaaijer, een voormalige kerk aan de Keizersgracht, een alternatief. Daarna vond de jaarlijkse expositie plaats op diverse plaatsen o.a. in Arti en in het voormalig Nintgebouw, beiden te Amsterdam, en in de Grote Kerk te Monnickendam.

De Onafhankelijken en zes andere kunstenaarsverenigingen vonden elkaar in 1970 in de belangenvereniging Samenwerkende Amsterdamse Kunstenaarsverenigingen (Stichting SAK). De SAK tracht op dit moment om zelfstandig, zonder hulp van de infrastructuur van het Stedelijk Museum, op nieuwe locaties exposities te organiseren. Leden van verenigingen die lid zijn van de SAK worden hiertoe uitgenodigd.

Oude afleveringen

Weeknummers die dit jaar nog moeten verschijnen betreffen opgaven van vorig jaar.
Het heeft geen zin oplossingen van oude quizvragen in te sturen. De uitslagen zijn immers al gepubliceerd.

Als snelheid belangrijk is zou het prettig zijn als u precies wist wanneer de nieuwe opgave geplaatst wordt. Dat kan !   U kunt zich op de mailinglijst laten zetten via deze link.