De snelste met het goede antwoord op de quizfoto van vorige week was Arjen Lobach. Van hem komt dan ook deze nieuwe opgave.

Waar?

Waar stond de fotograaf?

Oplossingen via deze link.

Dit is de ingang van de Koninklijke wachtruimte in het Centraal Station. Hij is voor het laatst gebruikt op 15 februari 2013 toen Willem-Alexander met zijn gezin op wintersportvakantie ging.
De snelste was Arjen Lobach.

Na loting werd Aschwin Merks verzocht een nieuwe opgave te bedenken. Zijn vragen bij deze foto luiden:

1. Waar? (straatnaam)

2. Wat is de (bij)naam van het zichtbare gebouw?

3. Wie was de opdrachtgever (en financier) voor de bouw?

Uw oplossing via deze link.

De Varkenssluis (#204) ligt over de Oudezijds Voorburgwal. De fotograaf (Pieter Oosterhuis) stond met zijn rug naar de Oude Doelenstraat en keek de Damstraat in. De foto werd gemaakt na het eerste deel van de doorbraak Damstraat-Paleisstraat, die de Halsteeg en de Oude Doelenstraat trof.

U leest daar alles over in de PDF over de doorbraak. Deze foto en onderstaande tekening staan daarin op pag.7.

De arme deelnemers die het bijschrift bij de foto in de Beeldbank serieus namen en de Oudezijds Achterburgwal opgaven. Dan zou de brug de Paulusbroedersluis geweest zijn, maar helaas..., ze zijn op het verkeerde been gezet.
Ria Scharn niet en die deed nevenstaande tekening van Missët erbij om haar gelijk te bewijzen. Links de Damstraat en rechts de Pijlsteeg.

Uit een serie foto's van Kees Hofker (1886-1936) pikten we deze van een onbekende locatie. Het zou Amsterdam moeten zijn. Hofker fotografeerde de stad vanaf 1905 meer dan 25 jaar lang voor het tijdschrift "Het Leven".

Weet u waar dit is?

Oplossingen graag via deze link

Nieuwe Hoogstraat, gezien naar de Sint Antoniesbreestraat. Daar voorbij is de Snoekjessteeg en in de verte de Oudeschans.
De snelste met het goede antwoord was Ria Scharn.

Carol de Vries vaart niet alleen door Amsterdam, maar mag ook graag een wandeling maken. Op Eerste Kerstdag 2015 schoot hij een hele reeks stadsgezichten die komend jaar weer heerlijke puzzels opleveren.
Uw oplossing voor deze week graag via deze link.

Dit is de Nieuwezijds Voorburgwal 287-307 tegenover de Postzegelmarkt. Dit stukje Nieuwezijds heette lang Pijpenmarkt omdat hier het beurtveer op Gouda zijn aanlegplaats had. Er zijn drie stegen te zien die overal elders gangen genoemd zouden worden. De middelste, wist Arjen Lobach als eerste te vertellen, is de Kerksteeg. Die is zo genoemd omdat het de achteruitgang was van de R.K. schuilkerk 'De Papegaai', met de ingang op Kalverstraat 58.
Harry Snijder gaf het compleetste antwoord met de oude naam van de Kerksteeg erbij (lees hieronder).

De zichtbare gangen zijn v.l.n.r. (L) Zoutenhaansteeg (of Stoutehandsteeg, Stoutehaanssteeg of Pensionarissteeg), (M) de Kerksteeg (of Zwarte Moriaansteeg) en (N) de Witte Kelksteeg (of Witte Kolksteeg). De letters voor de stegen corresponderen met die op de buurtkaart (links), de alternatieve steegnamen komen voor op de oudere buurtkaarten. De laatste twee gangen flankeren het huis nr.307 met de hoge klokgevel.
De Kerksteeg was niet altijd de uitgang, want Jan Wagenaar noemt in de 18de eeuw de Kerksteeg aan de Nieuwezijds Voorburgwal als ingang voor de kerk.

Lees meer over De Papegaai.

Ria Scharn stuurde deze Street View van dezelfde gevelwand. Er is nog precies één gevel gespaard gebleven, namelijk die van nr.289, de meest linkse halsgevel. Op de quizfoto is dat het tweede pand vanaf de Zoutenhaansteeg.
De Kerksteeg is niet verloren gegaan. In het gedeeltelijk zichtbare nieuwbouwpand rechts is een deur naar de steeg opgenomen.

De ingang in de Kalverstraat is uitgebouwd tot zijn huidige vorm tijdens een grote verbouwing vanaf 1848. Toen kreeg de kerk zijn huidige omvang en werd het oorspronkelijke woonhuis De Papegaai veranderd in een kerkingang. De kerk werd toen gewijd aan de H. Joseph. In 1898 kreeg het kerkbestuur vergunning voor nog een verbouwing waarbij het gedeelte achter de huizen Kalverstraat 54-58 verder uitgebouwd werd en toen is ook de (officiële) naam van de kerk gewijzigd. Na de verbouwing werd de kerk gewijd aan de HH. Petrus en Paulus. In 1909 kreeg De Papegaai uit de sloop van de Nieuwezijds kapel, ofwel de Heilige Stede, het torenkruis en de luidklok.
Op de foto links komt de kerk in beeld na de sloop van Kalverstraat 50-52.

Woensdag 5 januari 1916 - De Gemeente Amsterdam geeft aan de NSM westelijk van Zijkanaal I in Amsterdam-Noord grond en water in pacht. Daar zal door een fusie in 1946 met de ernaast staande NDM (met gegraven dokken) de grootste scheepsbouw- en scheepsreparatiewerf van Amsterdam (én Nederland), de NDSM uit ontstaan.
Dit meldden we vorige week maar dat vond Ruud van der Sluis toch wat karige informatie. Hij heeft de tekst met meer gegevens aangevuld, dus leest u de bijdrage van vorige week a.u.b. opnieuw.

Op de foto links de situatie van 1922. Te zien zijn de twee in Duitsland vervaardigde geklonken hoogbanen. Aanvankelijk met op iedere baan twee kranen en later drie. Op de locatie tussen de hoogbanen lagen, en liggen nog, de hellingen 2 en 3. Rechts is nog net de niet meer aanwezige helling 1 zichtbaar. Op de achtergrond de scheepsbouwloods in die tijd de ‘Groote loods’ genoemd. De twee kleine kraantjes rechts rijden ook over stalen maar lagere hoogbanen over het sorteerterrein en bedienen het laden en lossen van dekschuiten in het zijkanaal I alsmede het transport van het plaatijzer naar de opslag, walsen en scheepsbouwloods. 

Zowel de hoogbanen als de kranen zijn door de Duitsers in september 1944 opgeblazen. Overigens werd dit bij alle werven in de bezette gebieden gedaan.

Foto: ©NDSM Werfmuseum

Links een foto van de laatste situatie na fusies in 1968 met Verolme en 1971 met RSV. Op de kleurenfoto de voormalige werf West (reparatie) van de NDSM na 1979, in de tijd dat de  ADM de reparatie had overgenomen. Dit is te herkennen aan de oranje bedieningsbehuizing van de kraandrijvers. In 1974 1979 ging de werf Oost (nieuwbouw) in afgeslankte vorm als (opnieuw) NSM door met alleen bouwen en in 1984 volgde het faillissement voor zowel de ADM als de NSM.

Foto: ©Lars Curfs

Nu we toch in Amsterdam-Noord zijn doen we ook de metamorfose in dat stadsdeel. Deel 1 gaat over de oeververbindingen.
Op deze tekening van Christiaan Andriessen uit 1806 zien we het Buiksloterveer met in de verte het Tolhuis. De steiger van dit veer was aan de Nieuwe Stadsherberg, die via een lange loopbrug vanaf de Haringpakkerij te bereiken was.
De tekening suggereert dat er geroeid werd naar de overkant maar er werd ook gezeild.

De situatie werd op z'n kop gezet door de aanleg van de stationseilanden en de De Ruijterkade. Daarvoor week de Stadsherberg in 1872.

Een reeks van liberaal getinte colleges in Amsterdam voorkwam dat de oeververbinding met Noord door de Gemeente geexploiteerd werd. De eerste particulier die de verbinding vanaf de De Ruijterkade met een kettingpont organiseerde was de Haven Stoombootdienst. Die kreeg de laatste steiger op het middelste stationseiland, vlakbij de westelijke doorvaart. Die steigers waren eigenlijk voor de beurtvaart gebouwd, maar vanaf dag één deelden ze die plaats met de beide ponten: de Tolhuispont en later de Valkenwegpont.

In 1897 was het eindelijk zover dat de Gemeente de exploitaie van de Tolhuispont naar zich toetrok. Voorlopig bleef het bij de kettingpont die de Gemeente van de Haven Stoombootdienst had overgenomen. De Gemeente kreeg meer interesse in een goede oeververbinding omdat er steeds meer industrie naar Noord gelokt werd. Het personeel moest voorlopig uit de stad blijven komen.
In 1910 kwam er een tweede oververbinding bij naar de Valkenweg, die vanaf de Oostelijke Handelskade vertrok. Toen de badinrichting van Obelt in 1914 naar Noord verhuisde kon de plek ingenomen worden voor een pontsteiger vlakbij de oostelijke doorvaart voor de Valkenwegpont.

Op bovenstaande foto is een pont van de tweede generatie te zien, die meer capaciteit had en zonder ketting op eigen kracht voer. Nadeel was dat de passagiers aan weer en wind waren blootgesteld.
In 1912 besloot de Raad de ponten gratis te maken. Daar was veel weerstand tegen omdat er misbruik gevreesd werd. Inderdaad had het personeel zijn handen vol om de pleziervaarders van de pont te weren. Het Tolhuis was er blij mee. Een bezoek aan de Tolhuistuin met zijn muziektent werden in de weekeinden een gewilde vrijetijdsbesteding.

Jaar voor jaar werden de ponten groter en de frequentie hoger. Daarvoor moest het aantal ponten groter worden. Het jaar 1900 had inmiddels pont 5 opgeleverd. Dit vaartuig vond een taak op het IJveer. In de jaren 1910 en 1911 verschenen op het IJveer de nieuwe ponten, genummerd 2, 3, 4 en 6, in 1913 aangevuld met pont 7 en in 1922 met de ponten 8 en 9. Hier de Valkenwegpont met meer beschutting voor de passagiers. Voor voetgangers was er zelfs een tweede dek boven het fietsendek. Dat stond in de spits helemaal vol.

Deze generatie ponten zal de gemiddelde quizdeelnemer nog wel kennen. De pont werd nog steeds door een stoommachine aangedreven. In het laatste oorlogsjaar vormden een aantal ponten een schipbrug. Door gebrek aan kolen kon er niet meer gevaren worden.

In de 50-er jaren deed de dieselpont zijn intrede. Hier liggen een stoompont en een nieuwe dieselpont gebroederlijk naast elkaar.
Na de openstelling van de IJtunnel zijn de ponten steeds kleiner geworden. Hoe dat er uitziet kunt u elke dag op het IJ waarnemen.

Woensdag 5 januari 1916 - Ter compensatie van de onteigeningen op Uilenburg kent de Gemeenteraad (met 40 tegen 3 stemmen) aan het Bouwfonds Handwerkers Vriendenkring een rentedragend voorschot toe van ƒ440.000,- en een dergelijk voorschot van nog eens ƒ430.000,- voor de bouw van woningen in de Transvaalbuurt, met een bijdrage in de exploitatie.

Op de foto uit 1918 het resultaat met o.a. huizen in de Transvaalstraat.

Zaterdag 8 januari 1916 - Ingebruikneming van de sociëteitsruimte in de Industriële Club op de Vijgendam. En dat terwijl het gebouw Industria al in 1912 werd opgeleverd.
De foto links is van na 1925 toen het Damplatsoen aangelegd werd. Daarvoor had sinds de sloop van het Commandantshuis (1912) een schutting rond een diepe bouwput gestaan. Dat was een gevolg van uitgebreide opgravingen naar de ooit volgestortte Damsluizen.

Hieronder weer een keuzemenu naar oude afleveringen van het jaar 2016. De keuze '2015' leidt naar de laatste aflevering van 2015, met onderaan een eigen menu voor dat jaar.

Veel van de historische afbeeldingen van Amsterdam komen uit de collectie van het Stadsarchief Amsterdam

Aanmelden voor deze digitale uitgave    -    Afmelden voor deze digitale uitgave